Chondryty

Chondryty to najczęściej spadający rodzaj meteorytów na Ziemię (85%). Składają się one z chondr (małe ziarna materii krzemianowej najczęściej o kształcie kulistym) i matrycy, czyli materii spajającej chondry. Masa chondr to nawet 75% masy meteorytu. Pochodzą one z rozbitych małych, a tym samym pierwotnych (zasadniczo nieprzeobrażonych) planetoid. Dzięki nim poznajemy pierwotną materię naszego Układu Słonecznego. Meteoryt Allende powstał 4,567 miliarda lat temu i jest najstarszą skałą na Ziemi!

Chondryty składają się głównie z następujących minerałów:

• oliwinów
  • fosterytu – Mg₂SiO₄ (do 70% składu oliwinów)
  • fayalitu – Fe₂SiO₄ (do 30% składu oliwinów)
• piroksenów
  • enstatytu – MgSiO₃
  • bronzytu – składającego się z ~20% enstatytu i ~80% ferrosilitu FeSiO₃
  • hiperstenu – składającego się z ~40% enstatytu i ~60% ferrosilitu FeSiO₃
• stopu żelazo-niklowego – FeNi (kamacyt, taenit)
• troilitu – FeS

Chondryty dzielimy na pięć grup:

1. chondryty węgliste C
   • CI – od meteorytu Ivuna
   • CM – od meteorytu Mighei
   • CO – od meteorytu Ornans
   • CV – od meteorytu Vigarano (CV3 Allende w kolekcji Szymona)
   • CK – od meteorytu Karoonda
   • CR – od meteorytu Renazzo (CR2 NWA852 w kolekcji Szymona)
   • CH – od wysokiej zawartości metalu „high metal”
   • CB – od meteorytu Bencubbin
2. chondryty zwyczajne (H – L – LL)
   • H (dawniej oliwinowo-bronzytowe) – zawierają bronzyt (np. H5 Pułtusk w Kolekcji Szymona)
   • L (dawniej oliwinowo-hiperstenowe) – zawierają hipersten (np. L5 Mount Tazerzait w kolekcji Szymona)
   • LL (dawniej amfoteryty) – najsilniej utlenione (np. LL5 Czelabińsk w kolekcji Szymona)
3. chondryty enstatytowe E – zawierają enstatyt
   • EH – z wysoką zawartością żelaza i małymi chondrami
   • EL – z niską zawartością żelaza i większymi chondrami
4. rumurutity R – rzadki typ chondrytów nie zawierający żelaza metalicznego, bogaty w oliwiny i wysoko utleniony.
5. kakangarity K – zawierają chondry metalowo-krzemianowe ze zredukowaną ilością krzemianów i ponad 50% Fe-Ni.

Chondryty dzielimy także na sześć grup w zależności od zmian temperaturowych lub uwodnienia chondr, przy czym typ 3 jest typem niezmienionym:

• 1 – brak chondr, matryca nieprzeźroczysta, najmocniej uwodniony,
• 2 – chondry wyraźne, matryca nieprzeźroczysta, uwodniony,
• 3 – chondry bardzo wyraźne, matryca nieprzeźroczysta,
• 4 – chondry wyraźnie zaznaczone na przeźroczystej matrycy, mała zmiana temperaturowa,
• 5 – chondry wyraźnie zaznaczone na przekrystalizowanej matrycy, średnie zmiany temperaturowe,
• 6 – słabe chondry na przekrystalizowanej matrycy, duże zmiany temperaturowe.